جمعه , فروردین ۱۰ ۱۴۰۳
صفحه اصلی / اخبار تاپ / همه چیز درباره اقتصاد کلان و کتابشناسی
اهداف اقتصاد کلان چیست

همه چیز درباره اقتصاد کلان و کتابشناسی

اقتصاد کلان چیست ؟

اقتصاد کلان (MACRO ECONOMY) در مقابل اقتصاد خرد (MICRO ECONOMY) به مقولات کلان در علم اقتصاد اشاره دارد و مفاهیم کسب و کار را در اشل بزرگ بررسی و ارزیابی می کند. در اقتصاد خرد، ما با نهاده های تولید، عرضه و فروش و خرید مواجهیم و با نمودار ها و الگو های رفتار مصرف کننده، تولید کننده، کالای لوکس و گیفن و مازاد عرضه و تولید روبرو هستیم و تغییرات کمیت و قیمت و عرضه و تقاضا در بازار ها بررسی می شود. در حالی که اقتصاد کلان ، پا را فرا تر گذاشته و به سرمایه گذاری، رشد اقتصادی، رشد ناخالص ملی، بیکاری، رکود، تورم، شاخص کل بورس، پس انداز اشاره دارد.

در واقع، دامنه عملکرد اقتصاد کلان ، بررسی وضع اقتصادی در سطح کلی و دامنه عمل اقتصاد خرد، بررسی وضع اقتصادی در در سطح قیمت و خرید و فروش در سطح بنگاه تولید کالا و خدمات است. هم خرد و هم کلان ، شامل نظریه های جمعی هستند  که به  تجزیه و تحلیل رویداد ها در کسب و کار اشاره دارند و ارزیابی واکنش های خریدار و بازار و روند پول و سرمایه.

در گزارش  امروز، تلاش کردیم تا با این مقولات، بیش تر آشنا شویم و کتاب ها واصطلاحاتی در این حوزه  بیان شود. همان طور که قبلا هم گفتیم، برای فهم اقتصاد، دکترای اقتصاد از هاروارد آمریکا نیاز نیست. بخشی از اقتصاد را هر کودکی که پول در دست دارد می فهمد. اما اقتصاد دان ها تلاش دارند تا با فرمول ها و نظریه های پیچیده و معیارهای مختلف، اقتصاد را ورای آن چه که من و شما در بازار میفهمیم، القا کنند. که البته به قول نویسنده کتاب معروف و انتقادی «اقتصاد به زبان خودمان»، ماحصل این طرز فکر اقتصاد دان ها این می شود که دنیای آلوده، مملو از فقیر، مملو از پول‌های کثیف را شاهد باشیم. چرا؟ چون اقتصاد دان ها، «موفقیت» را در «سودآوری» ترازنامه بنگاه‌ها به «هر قیمتی» می دانند!

با ما همراه باشید.

 قیمت سهام در بازار بورس ایران در اواخر فروردین ۹۸

(وضعیت قیمت سهام در بازار بورس ایران در اواخر فروردین ۹۸: سبز پوشی اکثر نمادها، شاخص کل بورس ایران را وارد کانال ۲۰۰ هزار واحدی کرد. بخشی از اوضاع اقتصاد کلان کشور را می توان در وضعیت بازار بورس و فرابورس ایران جستجو کرد)

حتما بخوانید: همه چیز درباره  اقتصاد خرد

اقتصاد کلان به دنبال چیست؟

گفتیم که بحث و داستان اقتصاد کلان ، بررسی کلی وضع اقتصادی و نگاه از بالا به پایین در کسب و کار است. روند سرمایه، روند نقدینگی، تورم، سیاست گذاری پولی و بانکی، مدیریت بانکداری، چرخه تولید و امثالهم. اما در اقتصاد خرد، منحنی عرضه و تقاضا و رفتار خریدار و فروشنده خرد، تحلیل می شود. در اقتصاد کلان ، چرخه  تولید، محاسبات ملی و شاخص قیمت ها مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.

مدل های درآمد و مخارج و سیاست های پولی و بانکی و نقش آن در چرخه اقتصادی کشورها تحلیل می شود. تحلیل های اقتصاد باز در مقابله اقتصاد بسته، بررسی شده و مدل های عرضه و تقاضا در سطح کلان ، مورد ارزیابی قرار می گیرد. در اقتصاد کلان ، با بحث تورم (inflation) مواجه هستیم. نظریه های تورم بر اساس منحنی فیلپیس مورد تبادل نظر قرار می گیرد و در کنارش، نظریه های مصرف بیان می گردد.

در کلان ، مقوله سرمایه گذاری که در ساحت گرایش «خرد» نیست، در دستور کار سیاست گذاران قرار می گیرد و نظریه های مختلف، ارزیابی می شود. در کلان ، ما شاهد بررسی نظریه های تقاضای پول در بازار هستیم و به همین دلیل، نظریه های متعددی که در حوزه  عرضه  پول مطرح است، جایگاه ویژه در تحلیل ها دارد.

در کلان ، هم با اقتصاد مسکن و شهر طرفیم، هم  با محیط کسب وکار و انرژی و نفت و خانواده. اقتصاد دیجیتالی و شناختی و رشد، از جمله مباحث جدید در علم اکونومی است که در  هزاره سوم  میلادی در دستور کار مراکز آموزشی و تحقیقاتی قرار دارد. کلان هم مثل خرد، کاملا ساحت میان رشته ای (interdisciplinary) دارد. یعنی هم روانشناسی در آن نقش دارد هم جامعه شناسی.

فهم اقتصاد های پیشرفته  جهان با آشنایی با مفاهیم و اصطلاحات اقتصاد کلان امکان پذیر است. لذا، آشنایی با ان ها برای ژورنالیست ها، محققان و حتی عامه  مردم که میخواهند، با این ادبیات گفتاری و نوشتاری بهتر آشنا شوند، لازم است.

سوالات اساسی اقتصاد کلان

در اقتصاد کلان ، ما با سوالات اساسی روبرو هستیم که این گرایش اکونومی، تلاش دارد تا با الگو ها و مدل ها و روابط ریاضی، مسائل را ساده و قابل فهم  کرده و به دنبال پاسخ به آن ها باشد:

  • شرایط بهینه در زندگی انسان ها چگونه است و چطور می توان این وضعیت را بهبود داد؟
  • هزینه تمام شده زندگی در یک کشور چقدر است و چگونه می توان آن را مدیریت و هدایت کرد؟
  • روش اندازه گیری و کنترل و نظارت در انواع بازارها و سیاست های پولی و مالی چیست؟

برای پاسخ به این سوالات، باید متغیر های کلان اقتصادی را تعیین و بررسی کرد. شیوه مشخص کردن متغیر های کلان و عوامل موثر بر آن ها ارزیابی شود و نحوه اثر گذاری برای آن ها بررسی گردد. در واقع با بحث سیاست گذاری و مدل سازی مواجهیم که حرف اصلی ماکرو اکونومی به شمار می رود.

در بازار ها، خانوارها، بنگاه ها، دولت و سایر ملل وجود دارند. این ها بازیگران هستند که در جریان مدور فعالیت های کسب و کار حضور دارند.

سوالات اساسی اقتصاد کلان

(نرخ  GNP به GDP در ایران در فاصله سال های ۱۹۷۰ میلادی تا ۲۰۱۰ میلادی بر اساس گزارش فدرال رزرو آمریکا FRED)

نگاهی به اصطلاحات در اقتصاد کلان

  • پس انداز: واژه ای شناخته شده برای همه مردم. بخشی از درآمد شما یا خانواده شما که برای خرید کالا و خدمات استفاده نمی شود و به منظور کسب سود و سرمایه گذاری در آینده، ذخیره می شود.
  • سرمایه گذاری: یکی از مباحث ماکرواکونومی است که به سرمایه گذاری ثابت و موجودی انبارها اشاره دارد.
  • بازار مالی: اصطلاحی است که در آنجا، افرادی که وجوه مازاد دارند، بخشی از سرمایه خود را در اختیار افرادی قرار می دهند که به آن نیاز دارند.
  • مخارج ملی: جمع مخارج مصرفی خانوار و مخارج سرمایه گذاری است.
  • ریزش: پس اندازی که از خانوار به سمت بازار مالی می رود، ریزش است.
  • تزریق: عبارت است از مقدار پولی که به صورت سرمایه گذاری از بازار های مالی به سمت بنگاه های تولیدی و خدماتی هدایت می شود.
  • تولید ناخالص ملی: تولید ناخالص ملی (GNP) اصطلاح مهم ماکرو اکونومی عبارت است از ارزش ریالی همه کالا و خدماتی که در طول یک سال در اقتصاد تولید می شود و به بازار وارد می شود. شاخصی برای تشخیص رفاه و رشد اقتصادی که البته نگاهش، تک بعدی(SINGLE BOTTOM LINE) است و به توسعه پایدار، کاری ندارد.
  • روش محاسبه تولید ناخالص مالی: GNP را با روش ارزش افزوده، هزینه ای و درامدی، محاسبه می کنند.
  • تولید ناخالص داخلی: تولید ناخالص داخلی (GDP) ارزش افزوده بخش های مختلف اقتصادی یک کشور را بیان می کند که عبارت است از حاصل تفاوت رشد ناخالص ملی و خالص عواید دریافتی از خارج. در محاسبه GDP، آن را به قیمت عوامل (F) و به قیمت بازار (M) در نظر می گیرند.

خالص مالیات های غیر مستقیم + GDP (به قیمت عوامل) = GDP (به قیمت بازار)

  • خالص مالیات های غیر مستقیم: عبارت است از حاصل تفاوت مالیات غیر مستقیم با یارانه های پرداختی توسط دولت.
  • خدمات: در ماکرواکونومی، هر چیزی که جنبه فیزیکی نداشته باشد، خدمت است. مثل آرایشگری یا طراحی  اپلیکیشن.
  • کالای با دوام: هر کالایی که عمر مفید آن بیش از ۱۲ ماه باشد، کالای با دوام است. مثل یخچال. در مقابل، هر کالایی که عمر مفید آن کم تر از ۱۲ ماه باشد، کالای بی دوام است. مثل یک پاکت آبمیوه.
  • سرمایه گذاری ناخالص: عبارت است از کلیه کالاهای واسطه ای یا سرمایه ای خریداری شده با علاوه همه کالاهایی که در انبار است. یا، حاصل تفاوت سرمایه گذاری خالص و استهلاک.
  • درآمد ملی: درامد ملی (NATIONAL INCOME) یا NI ، عبارت است از عوایدی که طبقات مختلف یک جامعه در اقتصاد بدست می آورند و با فرمول زیر بدست می آید: خالص مالیات های غیر مستقیم – استهلاک – GNP.
  • درآمد شخصی: درآمد شخصی (PI) درآمد است که به اشخاص تعلق می گیرد و از حاصل تفاوت درامد ملی با پراخت ها و سودها و مالیات ها بدست می آید.
  • درآمد قابل تصرف: درآمد قابل تصرف (DI) درآمدی است که افراد می توانند در آن دخل و تصرف کنند و مخارج خود را بر اساس آن تنظیم کنند. در واقع، ماحصل تفاوت درآمد شخصی یا مالیات بر درآمد و حق بیمه را درآمد قابل تصرف می گویند.
  • نرخ بیکاری: اصطلاحی متداول در رسانه ها که عبارت است از نسبت افرادی که شغلی ندارند و جویای کار هستند به کل جمعیت. بیکاری به ۲ نوع بیکاری اصطکاکی (ناشی از پویایی بازار) و بیکاری ساختاری (ناشی از تحول در فناوری) تقسیم بندی می شود.
  • عرضه کل: ارزش ریالی کل کالاها و خدمات تولید شده در بازار می باشد.
  • میل متوسط به پس انداز: میل متوسط به پس انداز (APS) در واقع سهمی از درآمد است که به طور متوسط صرف پس انداز می شود.
  • میل نهایی به پس انداز: میل نهایی به پس انداز (MPS) در واقع نشان گر این واقعیت است که به ازای هر واحد افزایش در درآمد، چه مقدار از آن، پس انداز و ذخیره می شود.
  • سیاست انبساطی: عبارت است از سیاست مالی که دولت با افزایش مخارج یا کاهش مالیات ها در دستور کار قرار می دهد و موجب افزایش تقاضا کالا و خدمات در جامعه می شود.
  • نرخ تنزیل مجدد: اصطلاحی که بسیار در رسانه ها می شنویم. در واقع نرخ  تنزیل مجدد، نرخ بهره ای است که توسط بانک مرکزی وضع می شود و اسناد اوراق بهادار مدت دار بانک ها را تنزیل کرده و در مقابل، به بانک ها وام می دهد. نرخ  تنزیل مجدد چه کاری می کند؟ ابزاری است برای کنترل حجم عرضه پول توسط بانک مرکزی. این امر در عملیات بانکی و سیاست های مالی دولت های جهان مرسوم است. نرخ تنزیل مجدد می تواند جریان نقدینگی در کشور را دستخوش تغییر کرده و اعتبارات بانک ها را کاهش یا افزایش دهد.
  • اوراق قرضه: اسنادی که ارزش اسمی ثابت دارد و صاحبش، می تواند در  بازه های زمانی مشخص، سود آن را دریافت کند. در پایان زمان تعیین شده اوراق قرضه، کل بهای اسمی سند به دارنده اوراق، پرداخت می شود.
  • شاخص کل بورس: شاخص کل بورس، یک نماد است برای سنجش بازدهی ناشی از تغییرات قیمت سهام شرکت های پذیرفته شده در بازار بورس و فرا بورس. البته در ایران، رشد شاخص کل معمولا تناسبی با رشد قیمت سهام شرکت های مشمول شاخص کل ندارد. با این حال، معمولا، میانگین موزون همه شرکت ها، سطح شاخص کل را مشخص می کند. شاخص کل بورس ایران در پایان فروردین ۹۸ بیش از ۱۹۳ هزار واحد بود.
  • مدل: مجموعه ای از متغیرها که دارای رابطه علت و معلول با همدیگر هستند و میتواند چندین تئوری را در بر بگیرد و شامل متغیرهای درون زا و برون زا می باشند.
  • سال پایه: سالی است که در آن، اقتصاد دچار تغییرات زیاد و یا شوک نشده باشد. در نیم قرن اخیر، سال های ۱۳۵۳، ۱۳۶۱، ۱۳۶۹ و ۱۳۷۶ به عنوان سال پایه در نظر گرفته شده است.
  • شاخص ضمنی قیمت: نسبت تولید ناخالص ملی به قیمت جاری  (GNP n) و تولید ناخالص ملی به قیمت ثابت (GNP r) است.
  • رشد اقتصادی: رشد اقتصادی که اصطلاح مطرح  در رسانه ها و تحلیل ها می باشد، با فرمول زیر محاسبه می شود.

نگاهی به اصطلاحات در اقتصاد کلان

کتابشناسی در اقتصاد کلان

  • کتاب اقتصاد کلان مدرن: مصاحبه با بزرگان مکاتب مختلف اقتصادی، نوشته برایان اسنودان، ترجمه ای از پویا جبل عالمی نشر دنیای اقتصاد. ۱۳۹۲
  • کتاب تشریح مسائل ماکرواکونومی، نوشته علی هدایتی. نشر یغمایی. سال ۱۳۸۷
  • کتاب علم اقتصاد، نوشته آیدین امیری و حسین عبدالهی. نشر بیان دانش. سال ۱۳۸۹

کتاب اقتصاد کلان مدرن

  • کتاب کتاب زمان و پول در ساختار سرمایه کلان . نوشته راجر گریسون، ترجمه محمد جوادی. سال ۱۳۹۷
  • کتاب اقتصاد چگونه کار می کند. نوشته راجر فارمر. ترجمه محمد رضا فرهادی پور. سال ۱۳۹۳

کتاب اقتصاد کلان در صنعت بهداشت

  • کتاب تاکید بر مفاهیم و مبانی نظری و تحلیلی اکونومی برای دانشجویان مدیریت و حسابداری و صنایع. نوشته رمضان شیرکوهی، جلال امامی صدر و غلام رضا بن شمس. نشر کتیبه نوین. سال ۱۳۹۵
  • کتاب اقتصاد کلان در صنعت بهداشت و درمان . نوشته امین علیزاده. نشر دکتر خلیلی. سال ۱۳۹۷

کتاب اقتصاد کلان نوین

همراه گرامی

اگر شما هم تحلیلی درباره وضعیت اقتصاد کلان در ایران عصر ۱۴۰۰ دارید، نظرات و دیدگاه های مستند و مستدل خود را به صورت محترمانه در فضای ادبیات نوشتاری تحلیلی، در بخش کامنت درج  کنید. تحصیل در رشته اقتصاد در مقطع دکتری در نروژ و آمریکا با داشتن آیلتس و GRE، رایگان و با بورس همراه است.

این مطالب را نیز ببینید!

آرمانگرایی و اقتصاد ایران

دکتر نوید رئیسی ، پژوهشگر اقتصاد سیاسی – بانک جهانی در تازه‌‌‌ترین به‌‌‌روزرسانی، نرخ‌های رشد …

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.